پیش‌نویس متن استاندارد ایزو 9001:2025
پیش‌نویس متن استاندارد ایزو 9001:2025 در تاریخ ۲۶ آوریل ۲۰۲۴ منتشر شد و تا ۲۱ ژوئن ۲۰۲۴ فرصتی برای دریافت نظرات عمومی فراهم بود. این پیش‌نویس یک قدم مهم در فرآیند بازنگری ایزو ۹۰۰۱ به شمار می‌آید و انتظار می‌رود که نسخه نهایی آن تا پایان سال ۲۰۲۵ منتشر شود. در این مقاله به تغییرات برنامه‌ریزی شده تاکنون خواهیم پرداخت؛ با این حال، تا زمان انتشار نهایی آن به عنوان یک استاندارد بین‌المللی در اواخر سال ۲۰۲۵، ممکن است تغییرات بیشتری اعمال شود.
پیش‌نویس متن استاندارد ایزو 9001 چیست؟
پیش‌نویس متن استاندارد ایزو 9001 نسخه اولیه‌ای از سند استاندارد است که الزامات، راهنماها، یا مشخصات مربوط به یک استاندارد خاص مانند ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵ را مشخص می‌کند. این نسخه اولیه قبل از اینکه به صورت رسمی و نهایی منتشر شود، نیازمند بررسی و تأیید است. طراحی این پیش‌نویس به گونه‌ای است که امکان دریافت بازخورد و پیشنهادات از طرف ذی‌نفعان را فراهم می‌کند تا اطمینان حاصل شود که سند نهایی جامع، واضح، و قابل اجرا برای هدف مورد نظر خواهد بود.
وضعیت فعلی استاندارد ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵
مراحل توسعه استاندارد ISO 9001:2025: استاندارد مانند ISO 9001:2025 چندین مرحله مختلف را تا زمان انتشار طی می‌کند. این مراحل شامل:
- مرحله پیش از آغاز (PWI – مورد کاری مقدماتی)
- پیشنهاد (NWIP – پیشنهاد مورد کاری جدید)
- تهیه (WD – پیش‌نویس کاری)
- مرحله کمیته (CD – پیش‌نویس کمیته) وضعیت فعلی
- بررسی (DIS – پیش‌نویس استاندارد بین‌المللی)
- تایید (FDIS – پیش‌نویس نهایی استاندارد بین‌المللی)
- انتشار (IS – استاندارد بین‌المللی)
- بازبینی (Review)
- خروج (Withdrawal)
در حال حاضر، استاندارد در مرحله کمیته (CD) قرار دارد که در آن پیش‌نویس کمیته برای آینده ISO 9001 تهیه شده است و به طور عمومی در دسترس نیست اما اطلاعات موثقی درباره آن منتشر شده است.
تغییرات در بخش‌های مختلف استاندارد:
تغییرات بند ۴ ایزو ۹۰۰۱ – زمینه سازمان
نسخه ۲۰۱۵ ایزو ۹۰۰۱ یک اصلاحیه داشت که در آن جنبه «تغییرات اقلیمی» را به استاندارد اضافه کرده بودند. در نسخه جدید، اگر سازمان‌ها پیشتر به ریسک‌های ناشی از تغییرات اقلیمی توجه کرده‌اند، نیازی به تغییرات بیشتر در سیستم مدیریت کیفیت (QMS) خود ندارند.
تغییرات بند ۵ ایزو ۹۰۰۱ – رهبری
هنگام خواندن الزامات مربوط به رهبری در ISO 9001، می‌بینیم که موفقیت استاندارد اغلب بستگی به مدیریت مجموعه دارد. TC 176 (کمیته فنی؛ نویسندگان استاندارد)، به لیست خواسته‌های رهبری خوب الزامات دیگری را نیز اضافه کرده است:
- رهبران باید تعهد خود را با عمل اخلاقی و ترویج فرهنگ کیفیت نشان دهند.
این بخش‌ها نشان می‌دهد که بیان «اهمیت یک سیستم مدیریت کیفیت موثر و اهمیت برآورده کردن الزامات سیستم مدیریت کیفیت» ممکن است در نسخه جدید تغییراتی را به دنبال داشته باشد، اما این پیوست احتمالا تغییر زیادی ایجاد نخواهد کرد.
تغییرات بند ۶ ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵ – برنامه‌ریزی
تفکیک فرصت‌ها و ریسک‌ها: در بخش برنامه‌ریزی جدید استاندارد ISO 9001:2025، موضوعات «فرصت‌ها» و «ریسک‌ها» به صورت متنی از هم جدا شده‌اند. این تغییر منطقی است زیرا بسیاری از سازمان‌ها بیشتر به صورت ریسک‌محور عمل می‌کنند و کمتر به فرصت‌ها توجه دارند. در حالی که فرصت‌ها می‌توانند همیشه با ریسک‌هایی همراه باشند. بر اساس تعاریف ISO 9004، فرصت به معنای تأثیر مثبت بر دستیابی به نتایج مورد نظر است و اقدامات مربوط به فرصت‌ها می‌تواند شامل بررسی ریسک‌های مرتبط باشد. ریسک نیز تأثیر ناشی از عدم قطعیت‌ها را نشان می‌دهد و انحراف مثبت ناشی از آن می‌تواند فرصتی ایجاد کند.
اندازه‌گیری اهداف کیفیت: اهداف کیفیت باید قابل اندازه‌گیری باشند، اما تنها در صورتی که این امر ممکن باشد. این تغییر به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا با آزادی بیشتری توانایی‌های خود را نشان دهند و فقط در صورت لزوم با محدودیت‌های اندازه‌گیری مواجه شوند.
تغییرات بند ۷ ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵ – پشتیبانی
به‌روزرسانی بخش زیرساخت: بخش زیرساخت با یادداشت‌های مربوط به استفاده از فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی، متاورس، واقعیت مجازی و چت‌بات‌ها تکمیل شده است. این تغییر می‌تواند به سازمان‌ها کمک کند تا در صورت نیاز، از این فناوری‌ها استفاده کنند یا در غیر این صورت، بدون آن‌ها عمل کنند.
تکمیل بخش محیط فرآیند با موضوع فرهنگ: این بخش اکنون شامل یادداشت‌های مربوط به محیط مناسب با موضوع «فرهنگ» است. مواردی مانند کیفیت، رفتار اخلاقی، ایمنی محصول و کارکنان، و تعادل بین کار و زندگی به عنوان نمونه‌هایی از بهبود فرهنگی ذکر شده‌اند. این اصلاحیه به تشویق بهبود فرهنگ سازمانی کمک می‌کند اما لزوماً بر چالش‌های فعلی سازمان‌ها تمرکز نمی‌کند.
تغییرات بند ۸ ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵ – عملیات
یادداشت جدید در مورد ارتباط با مشتری: در بخش اصلی ISO 9001، جایی که کارها انجام می‌شود، تنها یک یادداشت جدید در مورد «ارتباط با مشتری» افزوده شده است. این یادداشت توضیح می‌دهد که ارتباط با مشتری می‌تواند شامل اقداماتی مانند ارائه نکات آموزشی، انتشار محتوای وب‌سایت یا پاسخ به سؤالات متداول باشد. این میزان تغییر در بدنه اصلی استاندارد نشان‌دهنده این است که بازنگری‌های اخیر بیشتر جنبه نمایشی دارند و غالباً غیرضروری هستند. برای سازمان‌هایی که نسخه ۲۰۱۵ را دارند، تقریباً نیاز به تغییری در این بخش نیست.
تغییرات بند ۹ ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵ – ارزیابی عملکرد
تغییر احتمالی در عنوان ممیزی داخلی: کسانی که از میزان تغییرات در بخش ۸ ناامید شده‌اند، ممکن است در مواجهه با تغییرات بخش ۹ نیز متعجب شوند. عنوان «ممیزی داخلی» احتمالاً به «برنامه ممیزی داخلی» تغییر می‌کند. این تغییر فقط برای کسانی که به دقت متن ISO 9001 را در سیستم‌های کیفیت خود منعکس می‌کنند، مهم است. تغییرات مستندات باید به کارکنان و مدیران سازمان اعلام شود، اما بسیاری از آن‌ها احتمالاً از تغییر لفظ‌ها استفاده نمی‌کنند.
تغییرات بند ۱۰ ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵ – بهبود
استفاده از فناوری‌های جدید برای بهبود مستمر: استفاده از فناوری‌های جدید، به‌ویژه اشاره شده در بخش زیرساخت، می‌تواند به بهبود مستمر کمک کند. در آخرین بخش استاندارد، تنها یادداشت مقدمه تکمیل می‌شود. مثال‌هایی از بهبودها مطرح شده است که می‌توانند شامل اصلاح، اقدام اصلاحی، بهبود مستمر، تغییرات تدریجی و بنیادی، نوآوری و بازسازی باشند. در مجموع، پیش‌نویس کمیته (CD) ISO 9001:2025 به تغییرات جزئی در متن استاندارد اشاره دارد.
پیوست پیش‌نویس متن استاندارد ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵
معرفی پیوست‌ها در پیش‌نویس استاندارد: پیش‌نویس متن استاندارد ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵ شامل حدود ۳۰ صفحه پیوست است. به دلیل نحوه شماره‌گذاری و قالب استاندارد، این پیوست‌ها بزرگ‌تر از آنچه به نظر می‌رسند ممکن است باشند. در نسخه ISO 9001:2015، برای اولین بار یک پیوست درون متن استاندارد قرار داده شد که تغییرات اصلی را توضیح می‌داد و این توضیحات بسیار مفید بودند. هنوز مشخص نیست که این پیوست در نسخه جدید با چه تغییراتی روبرو خواهد شد و باید منتظر نسخه نهایی (FDIS) باشیم.
نقش پیوست در فهم استاندارد: دسترسی به ایده‌های کمیته فنی 176 می‌تواند درک بهتری از استاندارد فراهم کند و از برخی اشتباهات در تفسیر جلوگیری کند. شاید این پیوست به عنوان جایگزینی برای ISO 9004 در نظر گرفته شود. با این حال، معمولاً در ISO 9001 پیشنهاد نمی‌شود که روش مشخصی برای اجرای الزامات ارائه شود و انتخاب شیوه پیاده‌سازی به خود سازمان‌ها واگذار می‌شود.
جمع‌بندی تغییرات ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵
کمی تغییرات در به‌روزرسانی: پیش‌نویس متن استاندارد ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵ نشان داده است که تغییرات اعمال شده در این به‌روزرسانی کمی خواهند بود. سازمان‌هایی که سیستم مدیریت کیفیت خود را با آخرین ورژن ایزو ۹۰۰۱ به خوبی تنظیم کرده‌اند، نیازی به اقدام فوری برای انطباق با ورژن آپدیت استاندارد ندارند. اما ایجاد انطباق با این به‌روزرسانی برای شرکت‌هایی که سیستم‌های مدیریت کیفیت آن‌ها دچار انحراف شده است، فرصت خوبی برای بهبود فراهم می‌کند.
جهت اخذ انواع گواهینامه های ایزو معتبر می توانید از طریق WhatsApp با ما ارتباط بگیرید و از مشاوره رایگان متخصصین مرکز مشاوره هوداک سیستم فرتاک بهرمند شوید.